Türk kahvesi ve espresso dünyada en çok bilinen iki kahve türüdür. Türk kahvesinin doğduğu ülkede yaşayınca, doğal olarak bir çok kimse espressoyu duymamıştır bile. Espressonun Türk kahvesi ile aynı cümlede kullanılmasını bile garip karşılamış okuyucularımız olabilir. 

İlk olarak 1900 lü yıllarda İtalya da hazırlanmıştır. O dönem ilkel makinelerde hazırlanan espresso, italya ya özel bir içecek olarak kalmıştır. 1950 li yıllara doğru otomatik makinelerin keşfedilmesiyle dünyaya yayılmış ve global bir içecek haline gelmiştir.

Espresso 7 gram kahveye yüksek sıcaklıktaki (90 °C) suyun yüksek basınçta (10 bar) yaklaşık 30 saniye süreyle uygulanmasıyla hazırlanır. Bu işlemde bir shot diye adlandırılan 30 mililitre espresso hazırlanır.

Bu işlemde elde edilen espresso şurup kıvamında olup heterojen bir yapıya sahiptir. Krema kıvamında yağ damlacıklarının oluşturduğu emülsiyon, kolloidal büyüklükte asılı halde bulunan kahve tanecikleri ve  az miktarda köpük olmak üzere üç kısımdan oluşur.

Espresso yapımında her kavrulma derecesinde her kahve türü kullanılabilir. Örneğin İtalya da çok kavrulmuş kahve tercih edilirken, Amerika da orta kavrulmuş kahve tercih edilir.

Espresso evlerde espresso için özel hazırlanan macchinetta denilen yandaki çaydanlığa benzer bir alet kullanılmaktaydı. Ancak ev tipi otomatik makinaların yaygınlaşmasıyla bu aletin kullanımı azalmış ve sadece meraklılarının kullandığı bir alete dönüşmüştür.

Bugün kafelerde daha çok otomatik endüstriyel espresso makinaları kullanılmaktadır. Bu makinalar kahve değirmeni ve süt kıvamlaştırma aparatlarıyla her an taze ve kişiye özel espresso hazırlama imkanı sunmaktadır.

Günümüzde espresso direkt olarak içilmek yerine su veya sütle karıştırılak hazırlanan latte, mocha, americano ya da cappuccino şeklinde daha fazla tüketilmektedir.

Türk kahvesi ile espressonun karşılaştırılması

Hem Türk kahvesi hem de espresso sertlikleri ile meşhurdur. Her ikisini de içtiğinizde keskin bir kahve tadını alırsınız. Bu iki kahve türünde de yüksek miktarda kafein vardır.

Burada Türk kahvesi ile espressonun özelliklerini ve içerdikleri kafein miktarlarını karşılaştırdık.

1. Kullanılan kahvenin türü

Türk kahvesi yapımında sadece Arabica türü hafif ve yumuşak içimli kahve kullanılır. Arabica kahve türü yaklaşık %1,1 oranında kafein içerir. Espresso’da ise her tür kahve kullanılmakla birlikte genellikle daha sert olan Robusta türü kahve kullanılır. Robusta türü kahvedeki kafein oranı  Arabica türü kahvedekinin yaklaşık iki katı kadar olup, %2,2 oranında kafein içerir.

2. Hazırlama metodu

Espresso 90-95 derecedeki sıcak suyun 10-15 bar gibi yüksek basınçta ince kahve taneciklerine 20-30 saniye süreyle uygulanmasıyla elde edilir. Bu işlemde yüksek sıcaklık ve basınçtaki su kullanılsa da, süre az ve kullanılan su miktarı az olduğundan, kahvedeki kafeinin tamamı sıvıya karışmaz. Türk kahvesi ise çok ince kahve taneciklerinin cezvede kaynatılmasıyla hazırlandığından dolayı, kafeinin neredeyse tamamı sıvıya karışır.

3. Kahve taneciklerinin büyüklüğü

Türk kahvesini diğer kahve türlerinden ayıran en önemli özelliklerinden birisi hazırlanmasında çok ince çekilmiş kahve kullanılmasıdır. Kullanılan kahve un tanecikleri kadar incedir. Espressoda kullanılan kahve tanecikleri ise daha büyüktür. Her ne kadar espressoda kullanılan kahve diğer süzme kahve türlerine göre daha ince olsa da Türk kahvesinde kullanılan kadar ince değildir.

Kahve tanecikleri ne kadar ince olursa, suyla temas yüzeyi daha fazla olacağından, yapısındaki yağ ve aromalar daha fazla suya karışacaktır. Dolayısıyla Türk kahvesinde, kahvenin içeriğindeki kafein büyük oranda suya karışır. Ayrıca süzme işlemi olmadığından dolayı kahve taneciklerinin bir kısmı dibe çökerken büyük kısmı kahve içerisinde asılı olarak kalır. Böylece telve diye adlandırdığımız kahve tanecikleri kahveyle birlikte içilir. Böylelikle kahve taneciklerindeki kafein gerek svı olarak gerekse katı olarak tamamen vücuda alınmış olur. Espressoda ise süzme işlemi olduğundan ancak yüksek basınç nedeniyle az miktardaki kolloidal büyüklükteki taneler içilecek kısma geçer. Bu nedenle suda çözünemeyen  kafein süzme nedeniyle kullanılmadan atılmış olur.

4. Kullanılan kahvenin miktarı

Türk kahvesi için kullanılan kahve miktarı kişilere göre değişiklik gösterebilir.  Kişinin ağız tadına göre az ya da çok kahve kullanılabilir. Ortalama olarak, bir fincan Türk kahvesi için yaklaşık 6-8 gram kahve kullanılır.

Espresso hazırlanmasında otomatik kullanıldığından dolayı kullanılan kahve miktarı sabittir. Bir shot espresso içinde 6-8 gram kahve kullanılır.

5. İçerdikleri kafein miktarı

Kahvedeki kafein miktarını etkileyen bir çok etmen vardır. Aynı tür ve aynı miktarda kahve kullanılarak iki ayrı cezvede hazırlanan iki kahvedeki kafein miktarları bile farklı olmaktadır. Florida’da bir hafta boyunca bir kahve dükkanında hazırlanan kahvelerin kafein miktarları ölçülmüş ve her gün için farklı olduğu görülmüştür.

Bu nedenle Türk kahvesi ile espressonun kafein miktarlarını karşılaştırmak için bir çok değişkenin bilinmesi gerekir.

Espresso 30 mililitrelik cam bardak ya da fincanda,  Türk kahvesi ise 60 mililitrelik fincanlarda içilir. Robusta kahvesiyle hazırlanan bir shot espressoda yaklaşık 30-50 mg kafein bulunur. Bir fincan Türk kahvesinde -her zaman Arabica tütü kahve kullanılır- ise yaklaşık 65 mg kafein bulunur.

Buna göre, bir shot espresso ile bir fincan Türk kahvesi karşılaşırılırsa, Türk kahvesinde daha çok kafein vardır. Ancak Türk kahvesi ve espressonun her bir damlasındaki kafein karşılaştırıldığında, espresso da kafein miktarının daha fazla olduğu görülür.